Nog nooit werd er in onze multiculturele wereld zoveel gecommuniceerd. Iedereen staat met elkaar in contact, elk in zijn of haar eigen taal. Er is dan ook een grote behoefte aan goede vertalers: taalkundige bruggenbouwers die sprekers van verschillende talen met elkaar laat communiceren. Via officiële documenten, commerciële verkoopbrochures of informatieve websites bijvoorbeeld. Maar ook boeken en films worden vertaald. Anders dan bij een zakelijke tekst, moet hier een culturele gevoelswereld opengaan voor de lezer. Een deskundige vertaler die de vertaling van het literaire werk ter harte neemt, is dan ook geen overbodige luxe.
Literaire vertalers nemen anderstalige lezers mee naar een vreemde wereld, die van de auteur. De tekst enkel omzetten in een andere taal volstaat niet. De hele beleving van het werk moet vertaald worden. Literaire vertalers zijn vaak onzichtbaar, hoewel hun invloed onmiskenbaar groot is. Tijdens het vertaalproces verdiepen ze zich volledig in hun opdracht: het boek lezen en herlezen, de culturele achtergrond begrijpen en met de auteur praten. Aanvankelijk vervuld van enthousiasme, steken vertaalproblemen na verloop van tijd onvermijdelijk de kop op. Uren het hoofd breken over het mooiste woord, het geschikte werkwoord of de perfecte zin vergt veel passie en doorzettingsvermogen.
Als literair vertaler moet je dan ook een grote liefde voor literatuur bezitten en helemaal bezeten zijn van je vak. Een prachtige vertaling afleveren die trouw blijft aan het origineel en de lezer even intens raakt: dát is het ultieme doel. Ook voor de uitgever, want literaire vertalingen zijn van groot belang voor de boekenverkoop. Meer dan de helft van de gepubliceerde Vlaamse en Nederlandse romans zijn dan ook vertalingen. Proza is echter niet het enige literaire genre dat in vertaling gaat. Ook aan de vertaling van toneelteksten, filmscenario’s en poëzie werken toegewijde vertalers met veel geduld.
Literair vertalen is een vak apart. Naast talent is een grote kennis van taal en cultuur en veel oefening noodzakelijk. Het belang van de literaire vertaler wordt meer en meer erkend. Dat bewijst de nagelnieuwe masteropleiding Literair Vertalen, een Nederlands-Vlaams studieprogramma van de Universiteit Utrecht en de K.U.Leuven dat in september 2013 van start gaat. Verder richt het Expertisecentrum Literair Vertalen vertaalcursussen, mentoraten en vertaalevenementen in voor beloftevolle literaire vertalers. Deze steunpilaar op vlak van literaire vertalingen werkt samen met de Nederlandse Taalunie, de K.U.Leuven en de Universiteit Utrecht.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten