Vertalen is communiceren

Zoals in het vorige bericht al duidelijk gemaakt is vertalen niet eenvoudigweg een woordenboek pakken, alle zinnen vertalen en klaar. Of simpeler nog, een online vertaalmachine zoals Google Translate al het werk laten doen. Geen enkele tekst laat zich op deze manier volledig en volledig correct vertalen. Tijdens het vertaalproces treedt er altijd verlies op van inhoud, connotatie en taalkundige nuances. Toch leveren vertalers veel geslaagde vertalingen af, ondanks de moeilijkheden die ze moeten overbruggen. Met één gedachte in het achterhoofd: vertalen is en blijft mensenwerk.

Woorden letterlijk omzetten van de ene in de andere taal is zelden een goed idee. De opdrachtgever heeft vaak niets aan een letterlijke vertaling, maar is op zoek naar een tekst die doelgericht communiceert en de juiste boodschap overbrengt. Vertaal je bijvoorbeeld een website, dan moet de tekst vooral veel bezoekers aantrekken en is de letterlijkheid van de vertaling van minder belang. De vertaler heeft dus een belangrijke communicatieve functie, en gaat afhankelijk van de tekst letterlijk of vrij vertalen. 

Vertalen wordt vaak gedefinieerd als 'het omzetten van een tekst in een andere taal, zodanig dat de doeltekst equivalent is aan de brontekst'. Deze doeltekst werd geschreven voor lezers uit een bepaald land met een bepaalde taal. De vertaling moet volledig gelijkwaardig zijn en dezelfde boodschap overdragen. Geen gemakkelijke opdracht, waarbij een grondige kennis van taal én cultuur onmisbaar is.

Alles begint bij een goede briefing: welke functie heeft de tekst en wie is de doelgroep? Naast de taalkundige verschillen tussen talen, steken veel vertaalproblemen de kop op bij culturele elementen in de tekst. De lezers van de vertaling behoren immers tot een andere cultuur dan die van de originele tekst en hebben een andere kennis van de wereld. Zo verschillen typisch nationale gerechten of merknamen bijvoorbeeld van cultuur tot cultuur. Hoe breng je dan dezelfde boodschap over in je vertaling?

In de praktijk los je vertaalproblemen op door vertaaltechnieken te gaan gebruiken. Zo kun je een woord uit de brontaal:
• letterlijk vertalen naar de doeltaal
• omschrijven in de doeltaal
• onvertaald overnemen met of zonder uitleg tussen haakjes
• vervangen door een equivalent dat er ongeveer mee overeenkomt

Ten slotte dient er, naast inhoud, ook aandacht besteed te worden aan de vorm, de emotionele lading en de leesbaarheid van de vertaling. En daar is meer voor nodig dan alleen een zin correct omzetten! Zet voor een perfecte vertaling van uw tekst dus altijd een betrouwbaar en professioneel vertaalbureau in!